Linux Dosya Hiyerarşisi

 

 

Bir önceki yazımda GNU\Linux Dağıtımlarından bahsettik buralarda Linux adı altında toplanan işletim sistemlerinden bahsettik . Dağıtımlar arasında bazen ufak farklılıklar olabiliyor. Örneğin Ubuntu işletim sisteminde loglara bakmak için /var/log/syslog a bakmalısınız. Centos  işletim sisteminde /var/log/messages a bakmalısınız. Bunun gibi ufak farklılıkları ufak bir araştırmayla çabuk bir şekilde öğrenebilirsiniz. Genellikle windows kullanlar için Linux dosya sistem yapısı çok karışık gelebilir fakat bu yazıdan sonra o kadar karışık gelmeyeceğine emin olabilirsiniz.

Dosya Sistemi , işletim sisteminin bir disk veya bölümler üzerinde ki dosyaları takip edebilmesi için oluşturulmuş yöntem ve veri yapıları bütünüdür. Linux da “Tekil Hiyerarşik Klasör Yapısı” kullanılmaktadır. Her şey yukarıda resimde görüldüğü gibi “/” kök dizininden başlayarak dallanır.  Bu dizinlere Linux Dosya Sistem Hiyerarşisi denilen bir standart ile belirlenmiş klasörlerdir. Şuan kullanılan çoğu işletim sistemleri bu yapıyı kullanır bazen bir dizin çıkarılır, bir dizin eklenilir fakat genel işleyişi aynıdır.

Vmware Üzerinde Centos 7 kurulumunu anlattığım yazımda kullanıcı oluşturmuştuk hatırlarsanız . Bu oluşturulan kullanıcın kendine has bir alanı oluştu fakat nerede?  /home dizinin altında “/home/kullanıcıadı” şeklinde oluşur yani bende /home/farukerdem şeklinde oluştu. Home dan önce önüne “/” karakterini koymamın sebebi en üst katmanda “/” kök dizin vardır . Kök dizinin altında diğer sistem dosyaları vardır.

Windows işletim sisteminden Linux a geçiyorsanız zorlanacağınız diğer bir konu “\” ,”/” karakterleri olacaktır. Windows da genellikle “\”  kullanılırken Linux da “/” karakteri kullanılır. Bir diğer konu ise büyük- küçük harf duyarlılığı Windows tarafında klasör oluştururken büyük küçük harf önemli değildir fakat Linux da Büyük-Küçük harf duyarlılığı vardır. Bundan dolayı dosya oluştururken dikkat etmeniz gerekiyor. Windows tarafında program yüklendiğinde farklı bir dizin belirtmediğiniz sürece genellikle c:\Program Files veya c:\Program Files (x64) altında oluşur.

Linux da ise genellikle /opt altında kurulur.

Örnek olarak Google Chrome yüklediğinizde” C:\Program Files (x86)\Google” dizinine yüklenir .Linux de ise /opt/Google altına yüklenir.

Linux da herşey  bir dosyadır.

Örnek olarak işletim sisteminin kullandığı  ethernet kartına  yada cdrom ile ilgili dosyalara erişmek istiyorsanız. /dev dizinin altındadır.

Kıyaslamalar ile biraz Linux mimarisi kafanızda şekillendiyse kök dizinin altında ki diğer klasörlerin  de ne için kullanıldığından bahsedelim.

/bin

Kullandığımız işletim sisteminde kullanılan komutların tutulduğu yerdir. Nelerdir peki bunlar? Mkdir (Dosya oluşturmak için), rm (Silmek için) gibi komutların bulunduğu dizindir. İşletim sisteminde sorun olsa da burada ki komutlar yardımı ile sistemi ayağa kaldırabiliriz.

/boot

İşletim sistemi başlarken gereken dosyaların bulunduğu kısım . Bu kısmı  işletim sistemi başlarken gerekli mappingler ve gerekli konfigürasyonların yapılması için gerekli dosyaların bulunduğu dizindir.

 

/dev

 

Linux’ta her şey bir dosyadır demiştim bu klasör bunun kanıtıdır. CD-ROM ,USB , seri ve paralel gibi donanımlar bu dizinin altında oluşan dosyalardan ibarettir.

Örnek olarak /dev/usb  sizin bilgisayarınız USB aygıtıdır.

 

/etc

 

Bu dizin işletim sisteminin merkez noktası diyebiliriz. Sisteme ait bütün ayarların bilgisayara özel yapılandırmaların olduğu dizindir.

 

/home

 

Bu dizinden yukarıda bahsetmiştim fakat burada biraz daha ayrıntılı şekilde değinelim. İşletim sistemi kurarken kullanıcı adını  belirtmiştik belirttiğimiz kullanıcı burada kendine ait bir dosya oluşturur . Örnek olarak farukerdem kullanıcısı oluşturduğumda /home/farukerdem şeklinde  dizin oluşur peki bu dizin neden gerekli . Windows da farklı kullanıcılar oluşturabildiğimiz gibi Linux tarafında da farklı kullanıcılar oluşturabiliriz ve bu kullanıcılar birbirlerinin dosyalarına görmeye yetkili değildir.(Özel yetkilendirme yapılması ve root ile bağlanmak bunun gibi durumlara dahil değildir. ). /home dizinin altında her kullanıcının ismine özel bir klasör oluşturulur. Resim,müzik,video ,.sh ,vb…  dosyalarınızı burada depolayabilirsiniz.

Windows daki karşılığı “C:\Users” dizinidir.

 

 

/initrd

 

İnitrd , initial Ramdisk’in kısaltmasıdır. Boot aşamasında yani bilgisayarınız başlangıç aşamasında ilk önce çekirdek(kernel) yüklenir .  Kernel yüklendikten sonra Bellek diski oluşur ve oluşan bu dizin kök dizin olarak bağlanır.

 

/lib

 

Çekirdek modülleri ve paylaşılan kütüphane dosyaları bu klasörde bulunur. Linux’ta  kütüphane dosyalarının uzantısı “.so” ile biter. Windows’ta ki “.DDL” dosyaları diyebiliriiz.

 

/lost+found

 

Türkçe karşılığı kayıp eşya bürosu anlamına gelmektedir. İşletim sistemi tarafında herhangi bir sistem kesintisi , beklenmedik bir şekilde kapanma sonucun da bazı dosyalarınız kaybolursa bu dizin altında bulabilirsiniz.

 

/media

 

Kaldırabilir driver lardır. USB ,SD Kart gibi..

 

/mnt

 

İşletim sisteminin kurulu olduğu disk  hariç olmak üzere sistem başlangıcında bağlanan sabit disk  ve donanımların bağlanma noktasıdır.

 

/opt

 

Yukarıda bahsettiğim gibi işletim sistemine kurduğunuz yazılımların bulunduğu kısım.

Örnek olarak Google Chrome yüklediğinizde” C:\Program Files (x86)\Google” dizinine yüklenir .Linux de ise /opt/Google altına yüklenir.

 

/proc

 

Sistem belleği, bağlı aygıtlar ,donanım yapılandırmaları ile ilgili bilgileri içeren sanal dosya sistemidir. Fiziksel dosyalar bulundurmaz. Sistem durumuna dair bilgi içeren sanal dosyalardırç

 

/root

 

Linux sistemlerde , en yetkili kullanıcının root olduğundan bahsetmiştim. Root ,süper yetkili özel bir kullanıcıdır. /root dizini  ,root kullanıcısının home dizini diyebiliriz. Root kullanıcısı en yetkili kullanıcı olduğu için root ile bağlantı önerilmez çoğu sistemler de root kullanıcısı engellenir . Bunun yerine root olmayan kullanıcı ile girilir ve root yetkileri ile işlem yapılmak istendiğinde çalıştırılacak komutun başına sudo yazarak işlem yapılabilir.  Root kullanıcısı ile ilgili detayları Kullanıcılar ve İzinler yazımda anlatacağım.

 

/sbin

 

Root ve Normal kullanıcıların kullanacakları komutlar ayrılmıştır. Root tarafından kullanılacak bakım, yönetim için kullanılan programlar /sbin altında tutulur.

 

/usr

 

/home dizini olmadığı zamanlar da oluşturulan kullanıcılar /usr/farukerdem şeklinde oluşurdu fakat zamanla /home/farukerdem şeklinde kullanılmaya başlandı.  Kurulan pek çok program /usr içine kurulur.  /usr windows tarafında “C:\Program Files” ile aynı işi görmektedir diyebiliriz.

 

/var

 

Genellikle log dosyaları ,e posta ve yazıcı kuyrukları gibi sistem bilgilerini barındırır.

Centos işletim sisteminde ki logları /var/log/messages altından görüntüleyebiliriz.

 

/temp

 

Temp dizini geçici dosyalar içindir. Elinizde bir dosya var ve  siz oturumu kapatana kadar durmasını fakat siz makineyi kapattığınızda veya restart attığınızda silinmesini istiyorsanız bu dizin size göre . Bu dizin de sistem tarafından oluşturulan dosyalar da bulunmaktadır.